Bilirkişinin Soruşturma Aşamasındaki Görevi
Soruşturma aşamasında savcılık makamı, teknik bilgi gerektiren konularda bilirkişiye başvurabilir. Bu aşamada bilirkişinin rolü, mevcut delilleri bilimsel yöntemlerle incelemek ve olayın teknik yönlerine ilişkin kanaatini açıklamaktır. Bilirkişi, savcılığa olayın teknik boyutuyla ilgili aydınlatıcı rapor sunarak iddianamenin hazırlanmasına katkıda bulunur.
Delillerin Teknik Olarak Değerlendirilmesi
Soruşturma aşamasında toplanan dijital deliller, belgeler, cihazlar veya diğer materyaller bilirkişi tarafından analiz edilir. Bilirkişi, delillerin orijinalliği, manipülasyon olup olmadığı, olayla bağlantısı ve teknik açıklaması konusunda detaylı değerlendirme yapar. Bu değerlendirme, soruşturmanın yönlendirilmesinde etkili olur.
Bilirkişinin Mahkemedeki Görevi
Yargılama aşamasında, hâkim teknik konularda yeterli bilgiye sahip değilse, bilirkişiden rapor alınmasına karar verebilir. Bilirkişinin görevi, mahkemeye teknik bilgi sunmak ve dava konusu olayla ilgili bilimsel bir görüş bildirmektir. Hâkim, bilirkişi raporunu diğer delillerle birlikte değerlendirir ve karara bağlar.
Tarafsızlık İlkesi
Bilirkişi hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında tamamen tarafsız olmak zorundadır. Hangi taraf lehine sonuç doğurursa doğursun, sadece teknik bulgulara dayanarak rapor düzenler. Taraflardan biriyle doğrudan veya dolaylı bir çıkar ilişkisi bulunması halinde, bilirkişinin görev almaması veya çekilmesi gerekir.
Mahkemeye Rapor Sunumu ve Sözlü Açıklamalar
Mahkemeye sunulan bilirkişi raporu, teknik bulguların yazılı şekilde açıklanmasıdır. Ancak hâkim gerekli görürse bilirkişiyi duruşmada dinleyebilir. Bu durumda bilirkişi, yazılı raporunu sözlü olarak açıklayabilir, hâkimin sorularını yanıtlayabilir ve raporun teknik yönlerini ayrıntılandırabilir.
Bilirkişinin Sorumluluğu
Bilirkişi, yaptığı inceleme ve verdiği rapordan sorumludur. Kusurlu veya taraflı bir rapor düzenlenmesi hem hukuki hem de cezai sorumluluk doğurabilir. Bu yüzden bilirkişiler, görevlendirme sınırlarına uymak, bilimsel yöntemleri izlemek ve raporlarında açık, anlaşılır bir dil kullanmak zorundadır.
Bilirkişinin Etkisi
Bilirkişinin teknik görüşü hem savcılık aşamasında hem de mahkeme aşamasında karar sürecini önemli ölçüde etkileyebilir. Özellikle karmaşık teknik konularda, bilirkişi raporu hâkimin veya savcının olayı doğru şekilde kavramasına ve adil bir karar vermesine yardımcı olur.
