Dijital Delillerin Önemi
Günümüzde birçok hukuki uyuşmazlık ve ceza davası dijital ortamda oluşan deliller üzerinden yürütülmektedir. Bilgisayarlar, cep telefonları, e-postalar, kamera kayıtları, sosyal medya içerikleri ve benzeri kaynaklardan elde edilen dijital veriler, olayın aydınlatılmasında hayati bir rol oynar. Ancak dijital delillerin geçerli kabul edilebilmesi için, doğru şekilde toplanması ve korunması gereklidir.
Delil Toplama Süreci
Dijital delil toplama süreci, kaynağın tespit edilmesiyle başlar. Olayla ilişkili bilgisayar, telefon, harici disk, ağ kayıtları, bulut sistemleri veya sosyal medya platformları belirlenir. Daha sonra delillerin orijinalliğini bozmadan kopyalanması işlemi yapılır. Asıl veriye doğrudan müdahale edilmeden, birebir (bit-by-bit) kopyalama teknikleri kullanılarak imaj alınır.
Adli İmaj Alma (Forensic Imaging)
Dijital delillerin güvenli şekilde incelenebilmesi için, ilgili cihazlardan adli imaj alınır. Adli imaj, verilerin orijinal haliyle birebir kopyalanmasıdır. Bu işlem sırasında, verinin değişmediğini kanıtlamak için hash değerleri (MD5, SHA-1 gibi) hesaplanır. Bu değerler hem orijinal hem de kopya üzerinde karşılaştırılır ve eşleşme sağlanır.
Delil Koruma ve Bütünlüğün Sağlanması
Dijital delilin mahkemede geçerli olabilmesi için, delil toplandıktan sonra bütünlüğünün korunması esastır. Delil üzerinde hiçbir değişiklik yapılmamalı, tarih/saat bilgilerinin korunmasına özen gösterilmelidir. Delile erişim kontrol altına alınmalı ve kimlerin hangi tarihlerde delil üzerinde işlem yaptığı kayıt altına alınmalıdır.
Zincirleme Muhafaza (Chain of Custody)
Zincirleme muhafaza, delilin toplandığı andan itibaren tüm hareketlerinin kaydedilmesi sürecidir. Hangi kişinin hangi tarihte delili aldığı, incelediği, taşıdığı gibi bilgiler detaylı bir şekilde belgelenir. Böylece delilin güvenliği ve orijinalliği konusunda herhangi bir şüphe oluşmaz.
Hatalı Delil Toplama Riskleri
Dijital delillerin usulüne uygun toplanmaması durumunda, mahkeme delilin geçerliliğini kabul etmeyebilir. Örneğin, doğrudan orijinal veri üzerinde çalışılması, verilerin değiştirilmesi, eksik kayıt alınması veya yetkisiz kişilerin müdahalesi delilin değerini düşürebilir. Bu nedenle uzman kişiler tarafından, uluslararası standartlara uygun şekilde toplama yapılmalıdır.
Bulut ve Uzaktan Sistemlerden Delil Toplama
Günümüzde birçok veri bulut sistemlerinde veya uzaktan erişimli sunucularda tutulmaktadır. Bu tür platformlardan delil toplarken kullanıcı kimlik bilgileri, bağlantı kayıtları, zaman damgaları ve sistem logları doğru yöntemlerle alınmalıdır. Bulut ortamında verilerin sürekli değişebileceği unutulmamalı ve hızlı hareket edilmelidir.
Dijital Delillerin Sunulması
Toplanan dijital deliller, mahkemeye sunulurken mutlaka teknik raporla birlikte açıklanmalıdır. Delilin hangi yöntemle toplandığı, orijinalliğin nasıl korunduğu, hangi araçların kullanıldığı ve elde edilen bulgular net bir şekilde ifade edilmelidir. Açıklama yapılmadan sunulan dijital delillerin geçerliliği tartışmalı hale gelebilir.
