Bilirkişinin Tanımı
Bilirkişi, mahkemelerin veya savcılıkların çözümünde özel veya teknik bilgi gerektiren konularda görüş almak için başvurduğu, alanında uzman kişidir. Bilirkişiler, hâkimlerin teknik bilgiye ihtiyaç duyduğu durumlarda delilleri değerlendirmek, olayları açıklamak veya teknik konularda aydınlatıcı raporlar sunmak amacıyla görevlendirilir.
Bilirkişinin Hukuki Dayanağı
Bilirkişilik kurumu, Türk Hukukunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenmiştir. Hâkim, çözümünde uzmanlık bilgisi gerektiren bir hususta bilirkişiye başvurabileceği gibi, yasal zorunluluk bulunan bazı davalarda da bilirkişi raporu almak zorundadır. Bilirkişiler, adalet hizmetinin tamamlayıcı unsurlarından biridir.
Bilirkişilik İçin Aranan Şartlar
Bilirkişi olabilmek için ilgili alanda uzmanlık sahibi olmak, mesleğinde belirli bir deneyime sahip bulunmak ve adli sicil kaydının temiz olması gerekir. Ayrıca Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulan bilirkişilik listelerine kayıtlı olmak veya geçici bilirkişi olarak görevlendirilmek şartı da aranır. Tarafsızlık ve güvenilirlik, bilirkişiden beklenen temel özelliklerdir.
Bilirkişinin Görevleri
Bilirkişi, kendisine tevdi edilen konuya ilişkin teknik ve bilimsel esaslara dayalı bir inceleme yapar. Bu inceleme sonucunda, tarafsız bir şekilde kanaatini oluşturarak rapora döker. Bilirkişi, yalnızca teknik değerlendirme yapar; hukuki nitelendirme yapmak ve yargı kararı vermek bilirkişinin görevi değildir.
Bilirkişinin Tarafsızlık Yükümlülüğü
Bilirkişi, hangi taraf lehine sonuç doğurursa doğursun, yalnızca gerçek tespitlere ve teknik veriye dayanarak rapor düzenlemek zorundadır. Taraflardan herhangi biriyle çıkar ilişkisi içinde olmak, davayla ilgili başka bir bağlantısının bulunması veya tarafsızlığını şüpheye düşürecek bir durum olması halinde bilirkişinin görev almaması gerekir.
Bilirkişi Raporunun Mahkeme Açısından Değeri
Bilirkişi raporu, hâkim açısından bağlayıcı değildir. Hâkim, raporu serbestçe değerlendirir ve diğer delillerle birlikte kararını verir. Ancak teknik bir konuda yeterli bilgiye sahip olunmadığı takdirde bilirkişi raporu büyük önem taşır ve çoğu zaman hükme esas teşkil eder.
Bilirkişinin Sorumluluğu
Bilirkişiler, görevlerini eksik yapmaları, yanlış bilgi vermeleri veya tarafsızlık ilkesine aykırı davranmaları halinde hem disiplin hem de cezai sorumlulukla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle bilirkişi incelemeleri büyük bir dikkat, özen ve etik kurallar çerçevesinde yürütülmelidir.
